Geerestein met bouwhuis. Grote foto, 31 kB
	Huis Geerestein. Grote foto, 34 kB
	Het Grand Canal achter het huis, op het landgoed Geerestein Grote foto, 69 kB
	Een laan op het landgoed. Grote foto, 56 kB
	Klein Geerestein. Grote foto, 55 kB
	De Toren van Klein Geerestein. Grote foto, 44 kB
	Boerderij 'het Kerkepad'. De boerderijen die bij het landgoed horen hebben allemaal dezelfde vensters, zoals die van boerderij het Kerkepad. Grote foto, 41 kB
	Behalve bossen bevat het landgoed ook akkers. Een strook mais wat is blijven staan is erg welkom voor de reeën in het gebied. Grote foto, 54 kB

Tekst en foto’s: Marleen Voorhorst

Geschiedenis van de omgeving
Geerestein dankt haar naam aan de ‘gerende’ vorm van zowel de kavel waarop het werd gesticht, als het kasteelterrein. De vrijwel haaks op het huis staande Geeresteinselaan vormde de toegangslaan tot het huis. Zij vormde eens de centrale as van Woudenberg, een midden 13e-eeuwse ontginning aan de voet van de Utrechtse Heuvelrug. De naam Woudenberg verwijst naar de aanwezigheid van ‘woud’. En uit de geschiedenis blijkt ook dat het gebied rond het jaar 1000 nog vrij dicht met bomen begroeid was.

Het huis
Als je het huis van de voorkant bekijkt, lijkt het of je te maken hebt met een 19e-eeuws gebouw: een imposant witgepleisterd front met monumentale kroonlijst. Een hardstenen stoep met zes treden voert naar het bordes. Als je om het huis heen loopt, zal het opvallen, dat de voorgevel voor het grootste deel een schijngevel is, waarvan het bovenste deel in hout is opgetrokken. Op de voorgevel prijkt het wapenschild van Geerestein. Rond 1825 zijn twee bouwhuizen neergezet, waarvan er één diende als stal en koetshuis en de andere als ‘belhuis’. Hier woonde toendertijd de jachtopziener. In 1834 werd het huis verkocht aan de familie Hooft. Hij zorgde ervoor dat het huis en de bouwhuizen wit gepleisterd werden. De strakke vormen verdwenen en de tuin veranderde in weiland.

Er is door de Rijksdienst voor de Monumentenzorg onderzoek verricht naar de ouderdom van het gebouw. In de fundering zitten waarschijnlijk nog stenen uit het rond 1400 gebouwde kasteel, door Jacob van Zuylen van Nyvelt.

Een tuin volgens de regels der geometrie
Eeuwen lang werd het landgoed, wat naast tuinen, het park, boerderijen, weiden, akkers en produktiebossen omvatte, beheerd en bewoond door vooraanstaande families. Huis en tuin werden regelmatig aangepast aan de mode van de tijd. Zo werd in de 18e eeuw het Grand Canal aangelegd.
De Franse geometrische stijl (17e, begin 18e eeuw) is herkenbaar aan rechte lanen, geschoren hagen en geometrisch opgezette bloemparterres. De Engelse landschapsstijl (laat 18e eeuw) is heuvelachtig, een met slingerpaden doorweven landschap; vol verassingen en door de afwisseling van uitzichten, inspirerend tot verschillende stemmingen. Beide stijlen zijn in het park van Geerestein terug te vinden

Andere gebouwen op het landgoed
Aan de westzijde van het landgoed, werd nabij de Grift, in 1837 de boerderij Griftpark gebouwd. De familie Hooft kon er destijds genieten van het uitzicht over het park.
Klein Geerestein is de meest opmerkelijke boerderij op het landgoed. Het ligt ten noorden van het kasteel, enkele meters van de Geeresteinselaan.
Het bestaat uit een in 1849 gebouwde toren, verbonden met een dwarshuisboerderij, voorzien van een voorhuis die Engels maar ook Romeins (neo-romeinse stijl). Het relatief hoge stalgedeelte aan de achterzijde, is kenmerkend voor de zogenaamde Zwitserse stijl, net als de schuur. In 1614 staat op deze plek al een boerderij.
Verder kan je in het landgoed het kinderhuisje Heiligerlee en boerderij Het Kerkepad tegenkomen. De laatste ligt aan de overkant van de Geeresteinselaan, net als het monumentale hek van het voormalige kasteel Groenewoude.

Bestemmingen door de jaren heen
Tijdens de tweede wereldoorlog had het hoofdgebouw een militaire bestemming.
Vanaf 1957 bood Geerestein onderdak aan een tehuis voor bejaarden en chronisch zieken. Deze instelling nam in 1966 haar intrek op de buitenplaats De Heigraaf. Geerestein kwam leeg te staan.
Op 1 mei 1969 betrekken Inbo Architecten/ Adviseurs het hoofdgebouw als huurders. Er werd gewerkt aan achterstallig onderhoud en aanpassingen van het gebouw. Inbo groeide enorm snel en daarom werden er dependances gezocht. Met de Rijksdienst voor de Monumentenzorg werd overeen gekomen dat beide bouwhuizen verdubbeld mochten worden (1982 –1985). Een structurele oplossing voor het ruimtegebrek, was de bouw van Nieuw Geerestein. Hiervoor werd overeenstemming bereikt met jonkheer Hooft. Het hoofdgebouw en de bouwhuizen zijn ondertussen in bezit van Inbo, terwijl Nieuw Geerestein wordt gehuurd. De exploitatie ervan draagt bij tot de instandhouding van het gehele landgoed Geerestein.
Het landgoed met de historische boerderijen, bleef in handen van de familie Hooft.

	Sommige percelen zijn beplant met naaldhout. Hier larix tegen de lucht. Grote foto, 96 kB
	Een knotwilg en op de achtergrond wat schapen. Grote foto, 82 kB

De natuurwaarde van het landgoed
Het landgoed Geerestein bestaat uit bospercelen, op natte en vochtige bodem, afgewisseld met akkers en graslanden. De natuurlijke waarden liggen vooral in de afwisseling van biotopen in dit gebied. De natte (kwel)bossen vormen er het meest natuurlijke element, met een karakteristieke soortensamenstelling. Het relatief laag gelegen elzenbroekbos en het eiken-berkenbos op de plaatselijk wat drogere grond, zorgen voor een hoge broedvogelrijkdom en het voorkomen van Kamsalamander en Ringslang.
Als er bij het beheer rekening wordt gehouden met een geleidelijke overloop van bos naar weide en akker, kunnen in deze zomen zeer veel planten en dieren een goede leefomgeving vinden. Aan de noordkant van het landgoed, staan langs de laan (Zuidbroek) tussen bos en weiland prachtige knotwilgen, knotelzen en knotessen. Ook zij bieden voor veel organismen een plek van bestaan. Hoewel het landgoed niet groot is, is het de moeite waard om er een keer een kijkje te gaan nemen. Er staat een wandeling beschreven in een boekje van Gerrit de Graaff. Het heet ‘De mooiste buitenplaatsen van de Gelderse Vallei’. Het boekje wordt uitgegeven door de BDU uitgeverij en is onder andere te koop bij boekhandel Van Der Vlist in Leusden.

Bron: o.a. Geerestein en zijn bewoners, een uitgave van Inbo Architecten/Adviseurs